مخفف لغت انگلیسی IVF “لقاح آزمایشگاهی” است. در این روش، سلول تخمک بالغ از زن گرفته می شود و با اسپرم مرد در خارج از بدن لقاح می یابد و برای ادامه بارداری طبیعی در رحم همان زن و یا زن دیگری کاشته می شود.
با این روش مشکل ناباروی بسیاری از زوجین قابل حل خواهد بود.
در چه صورت لقاح خارج از رحم توصیه میشود؟
ممکن است مشکلاتی در مرد و زن وجود داشته باشد که آن ها را مجبور به استفاده از این روش کند این مشکلات عبارت اند از:
کاهش باروری در زنان بالای ۴۰ سال
آندومتریوزوخیم
کاهش عملکرد تخمدان
تعداد اسپرم کم
اختلالات ژنتیکی
فیبروئید رحم
مشکلات مربوط به رحم و لوله‌های رحمی
مشکلات مربوط بهتخمک گذاری
مشکلات آنتی‌بادی که به اسپرم یا تخمک آسیب می‌زند
عدم توانایی اسپرم در نفوذ به مخاط گردن رحمی یا زنده ماندن در آن
ناباروریبدون علت که برای بیش از سه سال طول کشیده باشد.
مزیت روش (IVF)
مهمترین مزیت روش (IVF) ، بارور کردن زن یا مرد نابارور است. این روش، تنها در زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که ارزیابی دقیق در مورد علت ناباروری در زوج انجام شده باشد.
لقاح تخمک و اسپرم در آزمایشگاه، معمولا در فاصله ۱۲ تا ۴۸ ساعت انجام می شود. سپس رویان تولید شده در یک محیط رشد قرار داده میشود و به طور دوره‌ای زیر نظر قرار می‌گیرد تا مراحل تقسیم به دو سلول، چهار سلول و هشت سلول را بگذراند.
فرآیند لقاح چگونه است؟
در وضعیت طبیعی، از بین چند صد اسپرم مرد که به تخمک زن می رسند تنها یکی از آنها می تواند بطور موفقیت آمیز تخمک را بارور کند. از ترکیب تخمک بالغ و اسپرم زنده یک موجود جدید به نام تخم به وجود می آید.
نیاز است که اسپرم انرژی و تحرک کافی را دارا باشد تا بتواند از ناحیه واژن به لوله رحم منتقل شود و به تخمک زن برسد. بعد از آن باید از لایه اطراف تخمک عبور کرده و به داخل تخمک نفوذ نماید و در آخر عمل لقاح صورت گیرد.
بعد از آن جنین تشکیل می شود و به ۲ سلول تقسیم می شود. این سلول ها به سمت رحم حرکت می کنند و بعد از ۳ تا ۵ روز لانه گزینی انجام میگرد و جنین شروع به رشد می نماید.
مراحل انجام ivf چگونه است؟
مرحله اول
تحریک تخمدان: پزشک هشت تا ۱۴ روز قبل از شروع عادت ماهانه، داروی گنادوتروپین را برای شما تجویز می کند که شما باید مصرف کنید. این دارو، یک نوع داروی باروری است و با تحریک تخمدان‌ها باعث تشکیل چندین تخمک بالغ و آماده باروری میشود. در این زمان، ممکن است یک هورمون مصنوعی مثل لوپرولاید یا سترورلیکس برای شما تجویز شود که مانع از آزادسازی پیش از موعد تخمک در بدن زن شود.
مرحله دوم
رشد فولیکول: زمانی که این دارو ها را مصرف می کنید، باید به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش خون و سونوگرافی وضعیت رشد فولیکول ها بررسی شود. پزشک در صورت مؤثر بودن دارو‌های تحریک تخمدان مرحلۀ بعد را آغاز خواهد کرد.
مرحله سوم
تزریق برای بلوغ تخمک‌ها : اگر پزشک تشخیص داد که فولیکول ها به اندازه کافی رشد کرده اند و آماده هستند، یک دارو تزریق میکند تا تخم ها به بلوغ کامل برسند و قابلیت بارور شدن پیدا کنند. حدود ۳۶ ساعت پس از تزریق این دارو، تخمک‌ها آماده استخراج است.
مرحله چهارم
عمل تخمک‌گیری یا پانکچر: این مرحله در بیمارستان و یا کلینیک انجام می شود و به این صورت است که بیمار تحت بیهوشی خفیفی قرار می گیرد و پزشک با کمک سونوگرافی واژینال، تخمدان‌ها را بررسی و فولیکول‌ها را شناسایی میکند. سپس سوزن باریک را از طریق واژن وارد میکند و تخمک‌ها را از درون فولیکول‌ها خارج میکند. در این فرایند معمولا هشت تا پانزده تخمک استخراج میشود. بیمار میتواند بعد از چند ساعت از بیمارستان خارج شود و به منزل برود.
بعد از عمل ممکن است خانم تا چند روز دچار گرفتگی ماهیچه و لکه‌بینی شود که اغلب این علائم طی یک یا دو روز بهبود پیدا می‌کنند. همزمان با تخمک‌گیری از زن، معمولاً نمونۀ اسپرم مرد نیز جمع‌آوری میشود.
مرحله پنجم
لقاح: در این مرحله، متخصص رویان شناسی تخمک‌ها و اسپرم‌های جمع‌آوری‌شده را بررسی میکند و سپس در آزمایشگاه آنها را در مجاورت هم قرار می‌دهد تا لقاح انجام گیرد.
مرحله ششم
رشد رویان‌ها: چند روز بعد تخمک‌هایی که با موفقیت بارور شده‌اند تبدیل به رویان‌هایی با شش تا ده سلول می‌شوند. پس از گذشت دو روز، برخی از این رویان‌ها تبدیل به بلاستوسیست‌هایی با حفره‌ای پر از مایع و بافت‌هایی می‌شوند که در حال تغییر یافتن به جفت و جنین است. در این مرحله پزشک رویان هایی که شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند را برای انتقال به بدن مادر آماده میکند.
مرحله هفتم
عمل انتقال : چند روز بعد خانم برای عمل انتقال رویان باید به بیمارستان مراجعه کند. پزشک در این عمل تعدادی رویان را با توجه به سن خانم به وسیلۀ یک لولۀ باریک یا همان کاتتر از دهانۀ رحم به داخل رحم منتقل میکند. اگر این عمل موفقیت آمیز باشد رویان در دیوارۀ رحم لانه‌گزینی میکند و با رشد آن، جنین تشکیل میشود.
مراقبت‌های بعد از ivf چگونه است؟
زن می تواند یک تا دو ساعت بعد از عمل تخمک گیری یا پانکچر از بیمارستان مرخص شود و به منزل برود.
لازم است دارو هایی که پزشک برای شما تجویز کرده است را به موقع مصرف کنید. اگر بعد از رفتن به منزل دچار هر یک از مشکلات زیر شدید با پزشکتان تماس بگیرید.
تب بالای ۳۸ درجه
خونریزی شدید واژن
درد یا مشکل هنگام دفع ادرار
تورم یا درد شدید شکم
چندین روز بعد از این که عمل تخمک گیری انجام شد لازم است انتقال جنین صورت بگیرد.
بعد از این عمل مادر باید مراقب خودش باشد و نکاتی را رعایت کند.
برای مثال:
۲۴ ساعت استراحت در تخت داشته باشید و بعد از ۲۴ ساعت به انجام فعالیت های روزانه عادی بپردازید.
از بلند کردن اجسام سنگین‌تر از یک کیلو پرهیز کنید.
فعالیت شدید مثل دویدن و ورزش کردن نداشته باشید.
تا زمانی که پزشک تشخیص نداده رابطه جنسی نداشته باشید.
بعد از چند هفته لازم است زن تست بارداری دهد تا مشخص شود که باردار است یا خیر.
روش ivf برای چه کسانی مناسب است؟
این روش برای زنانی که لوله های تخمدانی شان دارای کارآیی لازم برای انتقال تخمک نیست، مناسب است .البته این روش در موارد بسیار زیادی کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می گیرد.
به کمک آی وی اف، مردانی که دارای اسپرم های کافی برای باروری هستند می توانند صاحب فرزند شوند.
در صورتی که زن یا مرد نابارور باشد، می توان با روش IVF شانس بچه دار شدن آن ها را زیاد کرد.
روش ivf چه معایبی دارد؟
این روش درمانی نیز مانند سایر روش های درمانی در پزشکی ممکن است دارای معایبی باشد که در زیر به صورت مفصل درباره آن ها صحبت میکنیم:
گران‌قیمت و زمان‌بر بودن:
روش IVF ، دارای هزینه های بسیاری است. شما باید قبل و بعد از انجام این روش آزمایش هایی را انجام دهید همچنین در این حین لازم است دارو هایی را مصرف کنید که آن هم شامل هزینه هایی میشود. انجام همه این مراحل نیاز به صبر و تحمل دارد و بسیار زمان بر است پس بهتر است قبل از انجام IVF همه این شرایط را در نظر بگیرید.
احتمال چندقلوزایی:
در صورتی که بیش از یک رویان به رحم خانم انتقال داده شود احتمال بارداری چند قلو وجود دارد. ممکن است بعضی از خانم ها از این مساله خوشحال شوند ولی باید بدانند که ممکن است برای آن ها خطرناک باشد. بعضی از پزشکان می‌توانند با استفاده از روشی، تعداد مشخصی از رویان‌هایی که به شکلی موفق کاشت شده‌اند را انتخاب و نگه دارند تا احتمال بارداری چند قلویی کاهش یابد.
احتمال بارداری خارج از رحم:
معمولا در بیشتر روش های درمانی کمک به باروری خطر بارداری خارج از رحم وجود دارد.
خطر سندرم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها:
این مشکل زمانی پیش می آید که بدن خانم بیش از حد به دارو های ناباروری پاسخ بدهد و تخمک های بسیار زیادی تولید کند. می توان گفت حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد زنانی که گنادوتروپین مصرف می‌کنند، به نوع خفیف این سندرم دچار می‌شوند که علائم آن شامل افزایش وزن و احساس سیری و نفخ است. در صورتی که دچار این مشکل شدید حتما به پزشکتان مراجعه کنید تا وضعیت شما بررسی شود.
امکان ناتمام ماندن آی وی اف:
گاهی اوقات ممکن است IVF به دلیل تولید نشدن فولیکول کافی برای ادامه فرایند درمان یا بروز سندرم تحریک بیش از حد تخمدان، متوقف شود و این فرایند نیمه تمام بماند.
عوارض آی وی اف چیست؟
اگر می خواهید این روش را برای درمان ناباروری استفاده کنید، حتما باید با عوارض و خطرات آن آشنا باشید. به تعدادی از این عوارض مشکلات در ادامه اشاره می کنیم:
سقط جنین (از دست دادن حاملگی)
خونریزی، عفونت، یا آسیب به روده یا مثانه (نادر)
تهوع یا استفراغ
کاهش فرکانس ادرار
تنگی نفس
سرگیجه
درد شدید معده و نفخ
شانس حاملگی در روش آی وی اف ( لقاح مصنوعی برای بارور شدن )
در روش ای وی اف که نیاز است تا تخمک در محیط خارج از رحم بارور شود، شانس حاملگی به عوامل متعددی وابسته است که البته این کار به تجربه و تبحر کافی توسط جراح بستگی دارد، دقت در انتخاب پزشک برای درمان ناباروی شانس بارور شدن را در شما افزایش داده و می توانید با خیالی آسوده از داشتن یک فرزند دوست داشتنی لذت ببرید .
توصیه آخر
در اینجا لازم می دانیم به شما عزیزان توصیه نماییم که در صورت بروز شک در ناباروری سریعا به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید و بدین ترتیب سعی کنید بنابر تشخیص پزشک دوره درمان را شروع نمایید تا بتوانید به راحتی مشکل ناباروری را حل نمایید و به نتیجه مطلوب برسید.
اگر شما هم‌نیاز به IVF دارید میتوانید از تخصص دکتر نفیسه مویدنیا جراح و متخصص زنان و زیبایی استفاده کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره تلفن مطب ۰۱۳۳۲۱۳۵۹۳۳ تماس بگیرید.
